plytki umysl jak internet wplywa na nasz mozg nicholas carr

Płytki umysł. Jak internet wpływa na nasz mózg to książka autorstwa Nicholasa Carra, która stawia pytania o to, w jaki sposób cyfrowe media kształtują nasze myślenie i zdolność koncentracji. Publikacja została doceniona na arenie międzynarodowej, otrzymując nominacje do prestiżowych nagród, takich jak Pulitzer i PEN Center USA, a także została przetłumaczona na ponad 20 języków[1][2][3]. Carr wskazuje, że internet, będący obecnie głównym medium informacji, wywiera znaczący wpływ na neuroplastyczność mózgu, zmieniając sposób przyswajania wiedzy i prowadząc do spłycenia refleksji.

Neuroplastyczność i zmiany w mózgu pod wpływem internetu

Neuroplastyczność to zdolność mózgu do tworzenia nowych połączeń neuronalnych i osłabiania tych, które są rzadko używane. Carr opisuje, że używanie internetu promuje wzmacnianie tych obwodów neuronalnych, które odpowiadają za szybkie przetwarzanie informacji i skanowanie tekstów, kosztem zdolności do głębokiego, liniowego myślenia[1][6]. Zmiana zachodzi na poziomie fizjologicznym – mózg adaptuje się do cyfrowych mediów, co prowadzi do zaniku długotrwałej koncentracji i utrudnia przyswajanie rozbudowanych treści[1][3].

Internet i cyfrowe technologie stymulują reakcje dopaminowe poprzez powiadomienia i szybkie bodźce, co dodatkowo wzmacnia nawyk powierzchownego przeglądania informacji. Ta codzienna, powtarzalna stymulacja wpływa na formowanie neuronów preferujących rozproszone, krótkie formy uwagi, a nie analityczne, wnikliwe podejście[4][6].

Zanik koncentracji i płytkość myślenia – główne zjawiska

Głównym problemem, który autor wskazuje, jest zaburzenie zdolności koncentracji i sam proces poznawczy ograniczony do powierzchownego odbioru ogromnej ilości danych. Internet z natury wymusza krótkie i szybkie interakcje, co prowadzi do fragmentaryzacji myśli i spłycenia intelektualnego[1][2][3].

Struktura sieci zbudowana na hiperłączach oraz mechanizmy algorytmiczne wymuszają przebieganie tekstów i multimediów zamiast dogłębnej lektury, co skutkuje uboższym rozumieniem i refleksją ograniczoną do powierzchownych skojarzeń[2][3]. Prowadzi to do regresu intelektualnego przejawiającego się zmniejszoną zdolnością do krytycznego myślenia oraz głębokiej analizy informacji.

Cyfrowy świat informacji kontra głębia refleksji

Carr stawia w centrum swojej analizy kontrast pomiędzy cyfrowym światem informacji a tradycyjną, analogową głębią refleksji. Algorytmy wyszukiwarek, zwłaszcza Google, które są obecnie podstawowym narzędziem dostępu do danych, nie tylko ułatwiają szybkie odnajdywanie informacji, ale również determinują treści, na jakie użytkownik się natyka. Tym samym ingerują w proces poznawczy, selekcjonując i często zawężając perspektywę odbiorcy[1].

Technologie cyfrowe zmieniają także socjologiczne aspekty poznawania świata – zmienia się sposób, w jaki konsumujemy wiedzę, co wpływa na mądrość i zdolność do refleksji. To przesunięcie w kierunku powierzchowności i fragmentaryczności wiedzy jest tematem dyskusji na gruncie teorii determinizmu technologicznego i krytycznych analiz wpływu mediów na społeczeństwo[3][4][6].

Historia technologii – kontekst zmian w myśleniu

Książka wskazuje, że zmiany wywołane przez internet nie są zjawiskiem całkowicie nowym. Historia technologii, takich jak wynalezienie zegara, map, pisma czy druku, ilustruje, że każde narzędzie wpływa na kształtowanie ludzkiej myśli i procesów poznawczych[4].

Internet, jako następne stadium ewolucji środków przekazu, ma swoje charakterystyczne cechy – hiperłącza, szybkie powiadomienia, błyskawiczny dostęp do informacji – które nakładają na użytkownika nowy wzorzec odbioru treści, sprzyjający rozproszeniu i wpływający na osłabienie linearnych, głębokich procesów poznawczych[4][6].

Wpływ mediów cyfrowych na proces poznawczy

Media masowe, takie jak radio, kino, telewizja, już wcześniej powodowały zmiany w sposobie myślenia, jednak internet wprowadza nowe zjawiska. Najbardziej widoczne są efekty powiadomień i natychmiastowego dopływu informacji, które aktywują neurochemiczne układy powodujące przywiązanie uwagi do krótkich, często fragmentarycznych przekazów[3][4][6].

Ciągłe rozproszenie, zwłaszcza związane z elektronicznymi bodźcami jak „ping” powiadomień, osłabia proces introspekcji i zdolność do głębokiej refleksji. Media cyfrowe kształtują więc nasz umysł w kierunku formy poznania szybciej dostępnej, ale mniej trwałej i mniej analitycznej[3][6].

Podsumowanie

Książka „Płytki umysł” Nicholasa Carra jest kluczowym głosem w debacie o wpływie internetu na nasz mózg i procesy poznawcze. Autor zwraca uwagę, że internet przekształca sposób, w jaki myślimy, prowadząc do osłabienia koncentracji i głębokiej refleksji poprzez zmianę struktur neuronalnych w mózgu oraz wpływ cyfrowych technologii na codzienne nawyki poznawcze[1][2][3].

Analiza neuroplastyczności i roli mediów cyfrowych w procesach poznawczych wskazuje na konieczność krytycznej refleksji nad sposobem korzystania z internetu, aby przeciwdziałać regresowi intelektualnemu i utrzymać zdolność do głębokiego i refleksyjnego myślenia[6].

Źródła:

1. https://www.esprit.com.pl/3472/plytki-umysl-.html
2. https://www.znak.com.pl/p/plytki-umysl-jak-internet-wplywa-na-nasz-mozg-nicholas-carr-27855
3. https://terapeutyczna.pl/plytki-umysl-jak-internet-wplywa-na-nasz-mozg.html
4. https://charliethelibrarian.com/nicholas-carr-plytki-umysl-jak-internet-wplywa-na-nasz-mozg/
5. https://helion.pl/ksiazki/plytki-umysl-jak-internet-wplywa-na-nasz-mozg-nicholas-carr,plytvv.htm
6. https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstreams/ea932f35-6ea1-4328-b46a-b35d6051e7c0/download